İtalya'da bilmeniz gereken ilk şey burada hayat akışını yemeklerin belirlediğidir.Hızlıca edilen kahvaltılar ( bir espresso bir brioche tamamdır ) öğle yemeğinden sonra yapılan siestalar,günü batırırken buluşulan aperitivolar ve akşam yemeğinde kendi elcağızlarıyla hazırladıkları makarnaları servis eden nonnalar. ( büyükanne yemekleri her zaman favorimizdir)Makarnalar ye nesillerdir saklanan tariflerle evde ya da mahallenin lokantasında kalabalık bir masada komşularla yenir.Çünkü İtalya'da makara bir sevgi ifadesidir.
Makarna yemek için mekanlara bakarken, kafanız karışabilir ( benim de ilk zamanlar bunların adı niye farklı diye merakımı celp etmişliği çoktur) İtalya'da yemek kültüründen bahsedeceksek öncelikle mekanları anlamalıyız.
Osteria,Trattoria ve Ristorante,Pizzeria nedir tüm bunlar? Farkı nedir , hepsi lokanta değil mi ?
Osteria
1465 yılında ilk defa Bologna’da açılan Osteria Del Sole ile dışarıda yemek yeme kültürünü başlatıyor İtalyanlar;tabi tek gecede köklü bir değişiklik yaşanmıyor,bebek adımları ile geçiş yaşanıyor.İlk önceleri Osterialar’da misafirler, yedikleri yemekleri ve içtikleri şarapları kendi evlerinden getiriyordu. Nedenini bulamadığım bir sebeple meyve yemenin başta yasak olduğu Osterialar, zamanla Osteria con Cucina "Mutfaklı Osteria" ismini alarak kendi aile tarifleri ile makarnalar pişirerek servis eden mekanlar haline gelmiş.Osterialar da menü olmaz ,pazarda ne varsa menüyü o belirler.Basit yemekler sunulan şarap barlarıdır aslında. Bana göre tahta masalarındaki kare örtüleri, sokaktan gelen müzik seslerine eşlik eden misafirleri ve tanımadığımız kişiler ile paylaştığımız masalarda ettiğimiz sohbetleri ile Osterialar; İtalyan kültürünün sadeliğini ve doğallığını en çok yansıtan yerler. Günümüzde gittikçe azalmaya başlayan Osterialar’ı bulmak için biraz turistik bölgeden uzaklaşmak,ara sokaklara bakmak lazım.
Osterialar’a mutfakların eklenmesinin ardından dışarıda yemek yeme kültürü gelişmeye başlamış ve bunu bir adım ileriye taşımak isteyen İtalyanlar; zamanla Trattorialar açmaya başlamış. Geleneksel makarna tariflerinin aileden aileye değiştiği İtalya’da, Osterialar kadar basit,salaş olmayan Trattoria'lar, taze, mütevazı, geleneksel yerel yemekler sunan, aile tarafından işletilen, rahat, rustik mahalle restoranlarıdır.Geleneksel makarnaların en fazla servis edildiği Trattorialar, Osterialar’ın aksine ülkenin en küçük köyünde bile çok fazla sayıda karşımıza çıkabiliyor. Bugün İtalya’da karşılaşabileceğimiz çoğu Trattoria’nın geçmişi en az elli yıl geriye uzanırken duvarlarında ise bunu belgeleyen aile ve ikonik İtalyan yıldızların şef ile çekilmiş siyah beyaz fotoğrafları bulunuyor.
Trattoria
Ristorante
18. yüzyılın sonlarına doğru artık dışarıda yemek yeme kültürü iyice gelişmiş ve geleneksel yemeklerden fazlasını isteyen İtalyanlar, bugünün şıklığı ile öne çıkan Ristoranteler’ini keşfetmiş. Özellikle İkinci Dünya Savaşı'nın ardından daha da ünlenmeye başlayan Ristoranteler; farklı dünya mutfaklarını İtalyan usulü yorumlayarak sunmaya başlamış. Zaman içerisinde İtalya’nın imza yemeği makarnanın gelenekselliğinden aldıkları ilhamları farklı teknikler ile alışılmışın dışında bir deneyime çevirmişler.Ristorantelerde yiyecek ve şarap konusunda ve aynı zamanda uygun servis görgü kuralları konusunda deneyimli servis personeli olması gerekir.Yemeğinizi profesyonel mutfak personeli hazırlamalı ve size bir menü ile sunmalıdır.
Pizzacılardan da bahsetmeliyim. Başlangıçta sadece pizza servis ediyorlarmış, ancak şimdi hepsi tam bir menü sunuyor. Eğer adı Pizzeria-Ristorante ise, esas olarak pizzacıyız ama diğer yiyeceklerle birlikte pizza servis ediyoruz demektir. Eğer Ristorante-Pizzeria ise pizza servisi de yapan bir restoran bekleyebilirsiniz.Biraz daha nezih bir ortamda pizza yiyeceksiniz biraz daha fazla ödeyeceksiniz anlamına gelebilir.
Sadece isimle hareket edemezsiniz, iyi yemek yediğinizden emin olmak için başlıca turistik mekanlara çok yakın yerlerden kaçının ve menüyü iyi kontrol edin! derim naçizane İtalya tecrübeme dayanarak.
Pizzeria
Başlangıç – Antipasto
İlk tabak – Primo piatto (genelikle nişastalı bir üründür makarna,risotto,gnochi vs )
Ana tabak – Secondo piatto (et balık ya da yumurtadan yapılan yemeklerdir)
Yanında sebze ile – Contorno (yan yemek ,garnitür)
Desert – Il dolce
Hesap lütfen – Il conto, per favore
Aperativo-içkiye aldığınızda mekanlarda 5 çayı menüsünü bedava aldığınız ortam
İtalyanca'da nasıl denir?
Sokaklarda 50'li 60'lı yıllardan kalma fiat arabalar,pencerelerden sarkan rengarenk saksı çiçekleri,köşe başından kulağınıza dolan eğlenceli bir şarkı ....İtalya'dasınız,evet!
Binlerce kilometre yol teperek ( abartmayalım sanki yürüyoruz !hepi topu 2,5 saat uçuyoruz ) defalarca gelme nedenimiz pek çok kişi için İtalyan yemekleri.Kimse inkar edemez ,efsane makarnalar ve pizzalar hepimizin hayallerini süslüyor. Bugün bir istatistik yapılsa instagramda en çok yönlendirilen paylaşımlar İtalya ile ilgili olanlardır,özellikle de İtalyan yemekleri ile ilgili olanlardır.
Madem bu kadar ilgiliyiz İtalyan yemek kültürü ile o vakit azcık ne nedir bilgilenelim,hazır mıyız ?
Osteria,Trattoria ve Ristorante,Pizzeria nedir tüm bunlar? Farkı ne hepsi lokanta değil mi ?
